نگرش مدیریت سنتی مانعی برای توسعه در ابعاد گوناگون، اشتغال دانش بنیان و کسب وکارهای نوپا در استان / فقر زیرساخت برای اشتغالزایی دانش بنیان در استان نیازمند تغییر در سبک برنامه ریزیست

سید محمد قاضی نیا – مدرس دانشگاه و عضو شورای سردبیری پایگاه خبری پیک ملت

گروه اقتصاد پیک ملت،  با سلام و عرض تبریک به مناسبت سال جدید خدمت مردم عزیز سرزمینمان ایران، در سالی که از سوی رهبر کبیر انقلاب اسلامی بنام رشد تولید و مهار تورم نامیده شد، به اهمیت توسعه کسب و کارهای نوپا مبتنی بر فناوری اطلاعات می پردازم.
امروزه خیلی‌ ها ترجیح می دهند که کارمند یک شرکت بزرگ دولتی باشند تا مدیر شرکتی کوچک که خود راه انداخته اند. چون که اگر از دردسرهای تهیه پول، ثبت شرکت و گرفتن مجوز و… بگذریم، متوجه می شویم که اطلاعات آن ها در مورد ایده، طرح تجاری ، نحوه به دست آوردن پول، حسابداری و… بسیار محدود است و همین مسائل باعث می شود که با مشکلات و کمبودهای فراوانی دست و پنجه نرم کنند. موفقیت در اداره شرکت های نوپا هم کار هرکسی نیست. شاید تعجب کنید که فقط حدود ده درصد از شرکت های نوپا بعد از 5 سال دوام می آورند و حتی بسیاری از آن هایی هم که دوام می آورند، عملا به مرده متحرک تبدیل می شوند. فقط تعداد کمی از این شرکت ها موفق می شوند تا موسسه خود را پولدار کنند که باید برای این امر نیز آموزش ببینند.
امروزه با افزایش نیروی متخصص، معضل بیکاری به یکی از دغدغه های جوانان تحصیل کرده تبدیل شده است. بنابراین، بحث کارآفرینی و راه اندازی کسب و کار شخصی بیش از قبل مورد توجه قرار گرفته است. اما از طرفی، بیشتر جوانان تجربه لازم را ندارند و نمی‌ دانند چگونه و از کجا شروع کنند.
پیچیدگی های دنیای کسب و کار و تجارت، دانستن الزامات و استانداردها برای ورود به دنیای کارآفرینی را ضروری می‌ کند. باید با به کار بستن روش هایی چون آموزش های تخصصی، به دنبال کم کردن این مشکلات و ارائه راهکارهایی برای حضور موفق و بهتر در دنیای زیبا و پرثمر کارآفرینی بود.

ابتدا به تعریف کارآفرینی می پردازم:
کارآفرینی نقطه تلاقی دانش اندوزی، تخصص گرایی و مهارت های کسب و کار است.
برای آنکه یک کارآفرینی را آغاز کرد ابتدا باید بررسی کرد چه میزان می توان ارزش را در ملاحظات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فنی زنده نماییم که در این مقوله باید سه فاکتور کیفیت، هزینه و مطرح است.

تفاوت کسب و کار سنتی با کسب و کار نوپا:
در کسب و کار سنتی دولت می خواهد خودش ارتباط با بخش خصوصی داشته باشد و به نوعی دولت خودش نیز درآمدی داشته باشد.
در مشاغل نوپا دولت دخیل در کسب و کار نیست و کسب وکار نوپا به طور مستقیم با افراد جامعه در ارتباط خواهد بود و نقش واسطه گری کمرنگ خواهد شد.

ویژگی های کسب و کار نوپا:
در کسب و کارهای نوپا سن و سال مطرح نیست و از روند دستی تولید به روند خدماتی خواهیم رفت.
کسب و کار نوپا مرز نمی شناسد. در کسب و کار نوپا جنسیت ملاک نیست.
در کسب و کار نوپا بازهای هدف بزرگ است.
قابلیت ارتقا آن هم بیشتر از طریق بعد فنی وجود دارد.
نیاز به سرمایه خیلی بالا نسبت به کسب و کار سنتی وجود ندارد.
کسب و کارهای نوپا مزایای قابل توجهی نسبت به کسب و کار سنتی دارد و میتواند هزینه های به مراتب کمتری را در پی داشته باشد.
موانع کسب و کار نوپا
۱. قوانینی که باید به روز رسانی شوند چراکه مبتنی بر کسب و کارهای سنتی تدوین شدند
۲. بستر فناوری مهیا شود
۳. صدور مجوز که مختص کسب و کار های سنتی هست به سمت خود اظهاری حرکت کند

چه زمانی میتوان گفت دولت کاملا دیجیتال است؟
زمانی که اقتصاد ما از کوپنی به دیجیتالی تغییر یابد.
زمانی که مدیریت ها به صورت دیجیتالی بتواند انجام گیرد.
زمانی که اندیشه ها به صورت اندیشه های دیجیتالی باشد.
وقتی این موارد را انجام دهیم نقش زمان، مکان، پول کمرنگ می شود.
مدل و ساختار کسب و کارهای نوپا با کسب و کارهای سنتی کاملا متفاوت است.

برای ترویج کسب و کارهای دیجیتال باید مدیریت ها هم دارای اندیشه دیجیتالی باشند. اگر این روند کند صورت می گیرد به دلیل آن است سطح مدیریت با دیگر نیازهای کسب و کار نوپا همخوانی به لحاظ اندیشه ندارد و اندیشه سنتی هنوز حکم فرا می باشد.

مدل های کسب و کار نوپا:
۱. واسطه گری

۲. منبع یابی جمعی

۳. مدل اعطای امتیاز

۴. مدل لیزینینگ

۵. مدل ثبت نام

۶. مدل پرداخت به ازای مصرف

۷. مدل آزادکاری

۸. فروش مستقیم کالا و خدمات از طریق اینترنت

چگونه باید طرح کسب و کار نوپا را تدوین و آماده ساخت؟
برای آنکه یک کسب و کار نوپا را طراحی کرد باید هم از برخی دانش ها آگاهی داشته باشید و یا به صورت تیمی از تخصص های مختلف مشاوره بگیرید و در ادامه از مدل بوم ۹ مرحله ای کسب و کار از طریق مشاوره با متخصصین امر اقدام نمود.

در حقیقت برای شروع یک کسب و نوپا باید بدانید دنبال چه هستید و ویژگی های لازم برای یک کارآفرین شدن را بدانید. همچنین از طریق روش های شناسایی ایده ها به ایده یابی در کسب و کار بپردازید. برای راه اندازی یک کسب و کار نوپا باید بازارهای هدف را پیش بینی و تحلیلی بر بازارها بتوانید داشته باشید. پس از آنکه ایده ای را در نظر گرفتید باید به داشتن برنامه برای تجاری کردن ایده تان هم بپردازید. باید توجه داشت علاوه بر داشتن ایده، نگاه تجاری سازی و تهیه بوم کسب و کار برای راه اندازی یک کسب و کار نوپا، در حین ایجاد و راه اندازی از دانش در حوزه های مدیریت پروژه، مدیریت منابع انسانی، مدیریت کیفیت، حوزه حسابداری، بازاریابی، مدیریت رشد و مدیریت حقوقی استفاده نمود.

بوم مدل کسب‌وکار ابزار مدیریت استراتژیکی است که امکان توصیف، طراحی، آزمایش یا تغییر مدل کسب‌وکار را برای شما فراهم می‌کند.

مراحل ۹ گانه بوم مدل کسب کار شامل:

بخش‌های مشتری(Customer Segments): مشتریان شما چه‌ کسانی هستند؟

گزاره ارزش (Value Proposition): چرا مشتریان از شما خرید می‌کنند؟ چه‌ سودی برایشان دارید یا چه‌ نیازی را تأمین می‌کنید؟

کانا‌ل‌ها (Channels): محصولات و خدمات شما چگونه به‌ بازار عرضه می‌شود؟

روابط‌ مشتری (Customer Relationships): چگونه مشتری‌هایتان را جذب، حفظ و بیشتر می‌کنید؟

جریانات درآمد (Revenue Streams): کسب‌وکار شما چگونه درآمدزایی می‌کند؟

منابع کلیدی (Key Resources): کسب‌وکار شما از کدام‌ منابع استراتژیک منحصربه‌فرد برخوردار است یا به کدام‌یک نیاز دارد؟

فعالیت‌های‌ کلیدی (Key Activities): کسب‌وکار شما برای ارائه گزاره‌ ارزش خود چه فعالیت‌های استراتژیک منحصربه‌فردی را انجام می‌دهد؟

شرکای‌ کلیدی (Key Partnership): کدام‌یک از فعالیت‌های‌ جزئی‌ را می‌توانید برون سپاری کنید تا بیشتر روی فعالیت‌های‌ اصلی متمرکز شوید؟

ساختارهای‌ هزینه (Cost Structures): عمده هزینه‌های صورت‌‌گرفته توسط کسب‌و‌کار شما چیست؟

در سال های گذشته روند کسب و کارهای نوپا مبتنی بر فناوری اطلاعات در زمان اوج ویروس کرونا سیر صعودی به خود گرفت و لزوم بستر سازی پلتفرهای داخلی به موازات رشد نیاز بازار ها به کسب و کار نوپا مبتنی بر فناوری بیشتر احساس میشد که در این مقوله روند کند اجرای کامل دولت الکترونیک خود از موانعی برای توسعه هر چه بیشتر کسب و کارهای نوپا به حساب آمد.
با توجه به اینکه در عصر دانش قرار داریم و با رشد فارغ التحصیلان و متخصصین روبه رو هستیم و همچنین در شرایط تحریم قرار داریم، برای آنکه کسب و کارهای نوپا در قالب شرکت های دانش بنیان موجبات توسعه کشور در ابعاد مختلف و به خصوص اقتصادی شوند، نیازمند ایجاد بسترهای مبتنی بر فناوری اطلاعات شامل تکمیل دولت الکترونیک ، شبکه ملی اطلاعات، فیبرنوری و ایجاد پلتفرم های با کیفیت جهت استفاده در کسب و کارهای اینترنتی از یک سو و از سوی دیگر اصلاح ساختار مدیریت سنتی به نگرش مدیریت با دانش دیجیتالی و همچنین قوانین و مقرارات حمایتی در حوزه کسب و کارهای نوپا می باشد.